Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)

 

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), bireyin sürekli istem dışı ve tekrarlayan düşünceler (obsesyonlar) yaşadığı ve bu düşüncelerin yarattığı kaygıyı kontrol altına almak ve hafifletmek için belirli davranışlar (kompulsiyonlar) sergilediği bilişsel ve davranışsal bir bozukluktur. Obsesyonlar, sürekli zihinde dönen rahatsız edici düşünceler olabilirken, kompulsiyonlar bu düşünceleri bastırmak için yapılan zorlayıcı davranışlardır. En yaygın örnekleri, kapıyı defalarca kontrol etme veya ellerini sürekli yıkama gibi davranışlardır. En yaygın OKB türleri ; temizlik takıntısı,kirlenme korkusu, kontrol etme dürtüsü, düzen ve simetri saplantısıdır.

 

Obsesif Kompulsif Bozukluğun Nedenleri Nelerdir?

OKB'nin kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik faktörler ve çevresel etkenlerin bu bozukluğun oluşumunda etkili olduğu düşünülmektedir. Genetik yatkınlık ile stres gibi çevresel faktörlerin etkileşimi, OKB semptomlarını daha belirgin hale getirebilir ve bozukluğun şiddetini artırabilir.

Genetik Faktörler

OKB’ ye sahip aile üyelerinin bulunduğu kişilerde bu rahatsızlığın ortaya çıkma riski daha yüksektir. Psikiyatri araştırmaları, genetik yatkınlığın OKB’nin gelişiminde belirleyici bir faktör olduğunu göstermektedir.

 

Çevresel Faktörler

Çevresel etkenler, OKB’nin ortaya çıkmasında ve ilerlemesinde önemli bir role sahiptir. Çocuklukta yaşanan travmatik olaylar, yoğun stres, aile baskısı ve büyük yaşam değişiklikleri, OKB belirtilerini tetikleyebilir. Özellikle duygusal veya fiziksel taciz gibi ciddi travmalar, bu rahatsızlığın şiddetini artırabilir. Bunun yanı sıra, ağır hastalıklar veya sevilen birinin kaybı gibi yaşamı derinden etkileyen olaylar da OKB’nin ortaya çıkışını kolaylaştırabilir.

 

Obsesif Kompulsif Bozukluğun Belirtileri Nelerdir?

OKB’nin belirtileri hem obsesif düşünceler hem de kompulsif davranışlarla kendini gösterir. Bu belirtiler kişinin günlük yaşamını, iş hayatını, aile ve sosyal hayatını, eğitim hayatını büyük ölçüde etkileyebilir.

Obsesyon Belirtileri

· Kirlenme korkusu ve mikroplardan kaçınma

· Düzen ve simetri takıntısı

· Kendisinin ya da sevdiklerinin zarar göreceğine dair korkular

· Başkalarının dokunduğu nesnelere dokunamama

· Kapı veya ocak gibi güvenlik unsurlarını sürekli kontrol etme ihtiyacı

· Bir duayı, kelimeyi veya ifadeyi içten tekrarlama

 

Kompulsiyon Belirtileri

· Sürekli el yıkama veya aşırı temizlik yapma

· Kapıların kilitli olduğunu tekrar tekrar kontrol etme

· Bir nesneyi belirli bir sayıda yapma veya bir düzen içinde yerleştirme

· Sayma takıntısı

· Sürekli duş alma isteği

 

OKB’nin yaygın türleri şunlardır:

Temizlik ve Kirlenme Korkusu: Bu türde, birey sürekli olarak ellerini ve yüzünü yıkama, sık sık banyo yapma ihtiyacı hisseder. Kapı kolları, tuvaletler ve diğer yüzeyleri temizleme veya kişisel eşyalarını düzenli olarak dezenfekte etme davranışları gözlemlenir.

Sayı ve Simetri Takıntısı: Eşyaların belirli bir sıraya, renge ya da boyuta göre düzenlenmesi, belirli bir sayıda hareket yapma gereksinimi ve sürekli bir şeyleri kontrol etme dürtüsü yaygındır. Ayrıca, nesnelerin simetrik şekilde yerleştirilmesi için yoğun çaba harcanır.

Sakınma ve Kontrol İhtiyacı: Kapı kilitleri, pencereler ve elektronik cihazlar tekrar tekrar kontrol edilir. Yolda yürürken veya bir yere giderken aşırı dikkatli olma hali ve herhangi bir eylemi gerçekleştirmeden önce sürekli olarak bu durumu düşünme davranışları görülür.

Düşünsel Takıntılar: Kişi, cinsel, şiddet içeren veya toplumsal normlara aykırı düşüncelerle meşgul olur ve bu düşünceleri zihninde durdurmaya çalışır. Bu tür düşünceler, bireyin kendisini suçlu veya kötü hissetmesine neden olabilir.

 

OKB İle Başa Çıkma Yolları Nelerdir?

· Meditasyon, yoga ve nefes egzersizleri gibi gevşeme teknikleri ile stresi azaltmak

· Düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve yeterli uyku ile vücudun strese karşı dayanıklılığını arttırmak

· Oluşan düşünceleri tamamen yok etmeye çalışmak yerine, var olduklarını kabul etmek, onlarla yüzleşmek ve onları yönetilebilir hale getirmek

· Sosyal destek alması ve OKB ile ilgili bilgi edinmek, farkındalık kazanmak

 

OKB ile başa çıkmak zorlayıcı olabilir, ancak etkili yöntemler bulunmaktadır. En yaygın ve etkili yöntemlerden biri bilişsel davranışçı terapidir. Bu terapi, bireyin obsesyonlarını kontrol etmeyi ve kompulsif davranışlarını yönetmeyi öğrenmesine yardımcı olur. Aynı zamanda, düşünce kalıplarını değiştirme sürecini destekler.

 

OKB, kontrol edilemeyen bir durum gibi görünse de, doğru yaklaşımlar ve profesyonel yardımla üstesinden gelinmesi mümkündür. Eğer OKB ile başa çıkmakta zorlanıyorsanız, bir ruh sağlığı uzmanından destek alabilirsiniz.   

 

Karşıyaka Bostanlı’ da bulunan Pilea Psikoloji Merkezi olarak sağlıklı bir yaşam için her zaman yanınızdayız, uzman psikologlarımızdan destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz!

 

Stajyer Psikolog Sude Özbey